2.1.5. ფუნქცია  Rate _ საპროცენტო განაკვეთის გაანგარიშება

Rate ფუნქციით საპროცენტო განაკვეთი გამოითვლება თანმიმდევრული მიახლოების, ანუ იტერაციის მეთოდით. იმ შემთხვევაში, როცა გამოთვლილი არგუმენტის მნიშვნელობა აჭარბებს გარკვეულ სიზუსტეს (10^-7), სისტემა იძლევა შეტყობინებას #NUL! და ჩერდება. გამოთვლების გასაგრძელებლად guess არგუმენტს  უნდა  მიეცეს სხვა მნიშვნელობა. თუ ეს არგუმენტი საერთოდ გამოტოვებულია, მაშინ სისტემა არგუმენტის მნიშვნელობად იღებს საწყისი მნიშვნელობის 10%-ს. როგორც წესი, უმრავლეს შემთხვევაში ამ არგუმენტის მნიშვნელობის მიცემა საჭირო არ არის.

ფუნქციის ჩაწერის სინტაქსი ასეთია:

=RATE(nper,nmt,pv,fv,type,guess).

განვიხილოთ ფუნქციის გამოყენების ორი ვარიანტი.

ვარიანტი პირველი:

·        ანაზღაურება პერიოდულად არ ხორციელდება Pmt=0;

·        დარიცხვები ხორციელდება გარკვეული პერიოდულობით Nper>0;

·        თანხის სიდიდე სესხით სარგებლობის ბოლოს FV>0;

·        საწყისი თანხა ცნობილია PV>0;

·        ანაზღაურება (დარიცხვა, დაბანდება) ხორციელდება პერიოდის ბოლოს Type=0;

საჭიროა გამოვიანგარიშოთ საპროცენტო განაკვეთის მნიშვნელობა.

RATE-s მნიშვნელობა 1.1-დან გამოიანგარიშება ფორმულით:

.                                                                1.8

გამოყენების ამ ვარიანტში RATE ფუნქციის ჩაწერის სინტაქსი ასეთია: 

= RATE(nper,,pv,fv,,guess).

ამოცანა

კლიენტს სურს, შეიტანოს ანაბარზე 300 ლარი იმ ვარაუდით, რომ  ოთხი წლის შემდეგ მიიღოს 1000 ლარი. როგორ უნდა იქნეს დარიცხვის წლიური საპროცენტო განაკვეთი?

ამოხსნა

მოცემულია – საწყისი თანხა PV = 300 ლარი;

     სასურველი თანხა FV = 1000 ლარი;

     დარიცხვები ხორციელდება პერიოდის ბოლოს  Type=0;

     საერთო ვადა – ოთხი წელი.

ამ ამოცანისთვის RATE ფუნქცია ასე ჩაიწერება:  =RATE(4,,-300,1000).

ამოხსნის შედეგად მივიღებთ, რომ სასურველი შედეგი მიღწეულ იქნება წელიწადში 35,12%-იანი დარიცხვით.

ამოცანა

კლიენტს ყოველწლიურად შეუძლია შეიტანოს ბანკში 1800 ლარი. როგორი უნდა იყოს წლიური საპროცენტო განაკვეთი, რომ ხუთი წლის შემდეგ მას გაუხდეს 10000 ლარი.

ამოხსნა

მოცემულია – პერიოდულად შესატანი თანხა Pmt = 1800 ლარი; 

     სასურველი თანხა FV= 10000 ლარი;

     დარიცხვები ხორციელდება პერიოდის ბოლოს;

     საერთო ვადა – ოთხი წელი.

ამ ამოცანისთვის RATE ფუნქცია ასე ჩაიწერება:  =RATE(5,-1800,,10000).

ამოხსნის შედეგად მივიღებთ, რომ სასურველი შედეგი მიღწეულ იქნება წელიწადში 5,2%-იანი დარიცხვით.

ვარიანტი მეორე:

·        ანაზღაურება ხორციელდება პერიოდულად Pmt>0;

·        დარიცხვები ხორციელდება გარკვეული პერიოდულობით  Nper>0;

·        თანხის სიდიდე სესხით სარგებლობის ბოლოს FV>0;

·        საწყისი თანხა ცნობილია PV>0;

·        ანაზღაურება (დარიცხვა, დაბანდება) ხორციელდება პერიოდის ბოლოს Type=0 ან პერიოდის დასაწყისში Type=1;

ამოცანა

ფირმას შეუძლია შეიტანოს ანგარიშზე დასწყისში 20000 ლარი და შემდეგ ყოველთვიურად 400 ლარი. როგორი უნდა იყოს წლიური საპროცენტო განაკვეთი, რომ ფირმის ანგარიშზე სამი წლის შემდეგ გახდეს 40000 ლარი?

ამოხსნა

მოცემულია – საწყისი თანხა PV = 20000 ლარი;

     საბოლოო თანხა FV = 40000 ლარი;

     პერიოდულად შესატანი თანხა Pmt = 400 ლარი;

     დარიცხვები ხორციელდება პერიოდის ბოლოს Type=0;

     საერთო ვადა  – სამი წელი, ანუ NPER = 3*12.

დასმული ამოცანისთვის RATE ფუნქცია ასე ჩაიწერება:  =RATE(3*12,-400,-20000,40000).

ამოხსნის შედეგად მივიღებთ, რომ სასურველი შედეგი მიღწეულ იქნება თვეში 0,528%-იანი, ანუ წელიწადში 12*0.528=7,3%-იანი დარიცხვით. შევნიშნოთ, რომ თუ ფირმა აღარ შეიტანს ყოველთვიურად 400 ლარს, მაშინ, იმისათვის რომ დასაწყისში შეტანილი 20000 ლარი სამი წლის შემდეგ გახდეს 40000 ლარი, საჭირო იქნება თვეში  1,94%-იანი, ანუ წელიწადში 23,28%-იანი დარიცხვა.